تحقیق در افکار میرزا ملکم خان ناظم الدوله

مشخصات کتاب تحقیق در افکار میرزا ملکم خان ناظم الدوله

• سال: چاپ اول 1352
• جلد: گالینگور( آمریکایی پارچه ای)  روکش دار
• نویسنده: دکتر فرشته نورائی
• شرکت سهامی کتابهای جیبی
• با همکاری انتشارات فرانکلین
• زیر نظر انتشارات امیرکبیر

معرفی کتاب تحقیق در افکار میرزا ملکم خان ناظم الدوله

مقدمه کتاب

کتابی که از نظر خوانندگان میگذرد حاصل مطالعاتی است که از چندسال قبل شروع نمودم. تحقیق در افکار میرزا ملکم خان را ابتدا به صورت رساله دکتری در دانشگاه کلرادو (امریکا) در سال ۱۳۴۸ نوشتم، در آن رساله عقاید و آرای اجتماعی و اقتصادی و سیاسی ملکم خان و تأثیر آن در نهضت مشروطیت مورد بحث و تحلیل قرار گرفت.

بازگشت به ایران

پس از بازگشت به ایران و تدریس در دانشگاه تهران فرصتی دست داد که مطالعات خود را با توجه به سایر اسناد و مدارك منتشر نشده تكميل نمایم.
میرزا ملکم خان از متفکران و صاحبنظران اخیر ایران است که در دستگاه دولت و در میان اهل فکر و دانش جدید حائز مقام ممتازی بوده و کسانی چون میرزا فتحعلی آخوندزاده میرزا یوسف خان مستشار الدوله میرزا آقاخان کرمانی و میرزا علی خان امین الدوله به او اعتقاد خاص داشته اند. در نفوذ فکری ملکم خان در نهضت مشروطه خواهی ایران هم تردید نیست.

مجموعه کامل آثار ملکم خان هنوز به چاپ نرسیده است. چند جزوه را ملکم خود در لندن به طبع رسانید چند رساله دیگر را هاشم ربیع زاده در اوایل مشروطیت بطور ناقص در تهران منتشر ساخت دورهٔ ناقصی هم از روزنامه «قانون» در همان اوان در تهران تجدید طبع شد در دوره معاصر آقای محمد محیط طباطبائی قسمت اول «مجموعه آثار میرزا ملکم خان را منتشر ساختند (۱۳۲۷ شمسی) و مقدمۀ سودمندی درباره زندگی ملکم بر آن نگاشتند. آقای دکتر فریدون آدمیت در سیر عقاید اجتماعی جدید ضمن کتاب «فکر آزادی و مقدمه نهضت مشروطیت» (۱۳۴۰ شمسی) شخصیت ملکم خان را به عنوان متفکر سیاسی مورد مطالعه قرار دادند.

منابع و مآخذ کتاب

در نگارش این کتاب از تألیفات مذکور و از اسناد و مدارک تاریخی درجه اول استفاده گردیده و سعی بر این بوده که جنبه های مختلف شخصیت فکری و اجتماعی ملکم خان مورد بررسی قرار گیرد و شناخته شود مهمترین منابع و مدارك اين كتاب عبارتند از مقالات ورسائل ملكم مجموعه اسناد خصوصی او، اسناد وزارت امور خارجه ایران و اسناد وزارت امور خارجه انگلیس که شرح آنها در فهرست منابع آمده است. مجموعه کامل رسائل خطی ملکم خان را آقای دکتر فریدون آدمیت در اختیار اینجانب گذاردند و از ایشان صمیمانه تشکر می نمایم. شاید این تحقیق خدمتی باشد در شناخت افکار و آرای یکی از متفکران اخیر ایران.

تهران، آذرماه ۱۳۵۱ فرشته نورائی