نقد و بررسی
سفرنامه ترکستان و ایران به کوشش محمد گلبنکتاب خاطرات هنری موزر به نام «سفرنامهٔ ترکستان و ایران»، که به همت محمد گلبن به همراه تصاویر زیبا منتشر شد، مجموعه ای برجسته از ایران‌شناسی و تاریخ ایران در دورهٔ سلطنت ناصرالدین شاه قاجار می باشد.
کتاب سفرنامه ترکستان و ایران
خاطرات هنری موزر به ایران و ترکستان می باشد. این سفرنامه در ابتدا به زبان فرانسه تحریر یافته و یکی از مترجمان دوران ناصرالدین شاه قاجار، آن را به فارسی برگردانده است. کتاب حاضر به کوشش آقای محمد گلبن تدوین و اولین بار در سال ۲۵۳۶ شاهنشاهی (۱۳۵۶) توسط انتشارات سحر انتشار یافت.
هنری موزر
سیاحی بلژیکی بود که به تابعیت روسیه درآمد. او در حدود صد و پنجاه سال پیش، برای آشنایی با شرق به ایران و ترکستان سفر نمود. در این کتاب اطالعات جغرافیایی و فرهنگی فوق‌الده‌ای گردآوری شده است که مطالعه آن به ویژه برای پژوهشگران تاریخ، امری مفید به فایده است.
اولین مرتبه که او قصد سیاحت ترکستان را می کند، در بخارا به دست عمال امیر بخارا گرفتار و زندانی می شود. او را از زندان بدین جهت آزاد می کنند که به پطرزبورگ برود و اجازه عبور از ترکستان را از دولت روسیه کسب کند. اما همین که به سر حد افغانستان می رسد، به علت نابسامانی اوضاع، از سیاحت خود چشم می پوشد. و سپس از طریق افغانستان عازم اروپا می گردد. بار دیگر پس از ۱۴ سال به فکر آرزوی گذشته می افتد و سیاحت خود را در آسیای وسطی می آغازد.
بنابراین خواندن نوشته چنین آدمی که شیفته سیاحت در چنین سرزمینی است، خالی از فایده نیست و خواننده از خواندن چنین نوشته ای پشیمان نخواهد شد. نویسنده در سیاحتنامه خود، زمینه های مختلفی را بررسی کرده و از لابه لای سطور نوشته اش پیداست که او مردی زیرک و هوشیار و ریزبین و کنجکاو در مسائل گوناگون است…
سفرنامه ترکستان و ایران
سفرنامه حاضر در دو قسمت زیر نوشته شده است:
- قسمت اول: ترکستان در ۱۱ فصل.
- قسمت دوم: ایران در چهار فصل که البته از نظر حجم مطالب تقریبا برابرند.
نویسنده سفرنامه ترکستان و ایران مردی است سوییسی به نام هنری موزر که در ظاهر به تبعیت دولت روسیه درآمده است. وی در ملاقاتی که با ناصرالدین شاه داشته، می نویسد: ناصرالدین شاه به زبان فرانسه ختم کلام فرموده و اسم مرا تکرار و اظهار تعجب فرمودند از اینکه من رعیت روس شده ام.»
موزر در سیاحتنامه خود، زمینه های مختلفی را بررسی کرده و از لابه لای سطور نوشته اش پیداست که او مردی زیرک، هوشیار، ریزبین و کنجکاو در مسایل گوناگون است. وی هم عاشق سیاحت است و هم دل بسته تجارت. در ترکستان و ایران اشیای گرانبهای بسیار، از قبیل فرش های قدیمی ترکستانی و ایرانی و انواع ظروف خریداری می کند و در تهران به دنبال اسلحه اصفهانی و شمشیرهای قدیمی خراسانی می گردد.
موزر از مرزهای شمال شرقی به ایران وارد شده. پس از ورود به بجنورد درباره این شهر چنین می نویسد: «مکان وسیع محکمی است. چند مسجد و ارکی دارد، که خراب و در مرکز قصبه روی تپه واقع شده است. خود شهر در وسط صفحه مرتفعی اتفاق افتاده که کوه اطراف آن را گرفته است. در این صفحه هرچه باغ و درخت ملاحظه می شود همگی از آن خان است که در خارج قلعه واقع و عمارات گنبددار در آنها بنا شده است و به شرف اعلیحضرت اقدس همایون ناصرالدین شاه احداث شده است و زمانی بوده است که از آنجا عبور فرموده، به مشهد مقدس تشریف می برده اند.
خرید کتاب
0دیدگاه